In aanloop naar een monoloog die komende zomer op TAZ in première gaat, stelt Elise Bundervoet op Chambres d’O het kunstenproject BEHIND OPEN EYES voor. Ze bundelt haar ervaring als actrice en palliatief verpleegkundige: “Het wordt een allesomvattend project over leven, sterven en dood.”
— Interview Ronald Verhaegen —
Hoe is het idee van een kunstenproject ontstaan?
Exact tien jaar geleden, op mijn veertigste, besloot ik mijn leven om te gooien. Ik stopte met acteren en ging verpleegkunde studeren. Na drie jaar was ik klaar en ging ik aan de slag op de palliatieve afdeling in het Sint-Lucasziekenhuis in Gent. Ik heb daar vervolgens vijf jaar gewerkt. Een periode waarin ik veel heb geleerd, waarin veel op mij af kwam, veel vragen vooral. Gaandeweg kwam het idee om antwoorden te zoeken op die vragen.
Om welke vragen gaat het?
Ik had twee grote vragen. Ten eerste: wat is onze taal om te praten over sterven? Ik heb met eigen ogen gezien hoe mensen daarmee omgaan, hoe ze zich verhouden tot de dood. Ik merkte dat het zoeken is naar woorden, ongeacht verschillen in afkomst, cultuur en familiegeschiedenis. Ik stelde mij de vraag: kan ik daar iets aan veranderen en zo ja hoe? Een tweede vraag waar ik mee zat: stel dat ik te horen krijg dat ik nog maar drie maanden te leven heb en ik kan niet thuis verzorgd worden en ik wil ook niet in een ziekenhuis sterven, wat zijn dan de alternatieven? Zou het niet mogelijk zijn om een plek te hebben, een huis, waar men dicht bij de normaliteit van het leven, dicht bij de natuur, afscheid kan nemen? Dat is een droom. Bij vele mensen, hoor. Je voelt dat dat leeft.
Hoe bied je antwoorden op die vragen in het kunstenproject?
Het project vertrekt vanuit leven, sterven en dood. En gedurende vijf jaar gaan we een aantal onderwerpen aansnijden over die thematiek, zoals palliatieve zorg, euthanasie of wat er gebeurt er met ons lichaam en ons bewustzijn tijdens die fase, maar bijvoorbeeld ook de Afrikaan om de hoek, hoe gaat die om met sterven in confrontatie met onze cultuur? We willen dat tonen aan de hand van theatervoorstellingen en panelgesprekken met wetenschappers en kunstenaars, of via tentoonstellingen. Het project loopt vijf jaar zodat we kunnen meegaan met maatschappelijke evoluties en inpikken op de actualiteit.
Het is echt wel een breed, omvattend project.
Ja, ik zie het als mijn levenswerk. Al had ik dat op voorhand nooit gedacht. Het is met enkele vragen begonnen en van daaruit gegroeid. Ik spreek mensen aan en ik voel dat ze willen meedenken of meewerken en zo groeit het verder. Ik wil zorg en kunst samenbrengen.
Het eerste wat je toont is een monoloog op TAZ.
Ja, die maak ik samen met schrijver Peter Terrin. Ik speel een verpleegkundige die praat over haar man die gaat sterven. Wat komt daarbij kijken? Zowel emotioneel als rationeel. Verschillende gedachten die we proberen te kaderen in een verhaal. Het opzet is fictief maar de tekst is gebaseerd op een aantal echte ervaringen als palliatief verpleegkundige.
Je bent gestopt als verpleegkundige om opnieuw te gaan acteren. Waarom?
Dat gebeurde niet van de ene dag op de andere, het was een organische evolutie. Door de vragen die ik had bij mijn job groeide dat idee voor een project. Aanvankelijke was ik bang voor een terugkeer naar het toneel, het was tien jaar geleden, maar dan werd ik gevraagd voor De luizenmoeder (Elise speelt Nancy, de bemoeizieke voorzitter van de ouderraad, red.) en voor nog een opdracht en zo rolde ik er weer in. Dat acteerwerk kon ik dan niet meer combineren met mijn job in het ziekenhuis en dus ben ik daarmee gestopt. Een risico natuurlijk. Ik dacht: hoe zot zijt ge? Maar ik volg mijn hart omdat ik geloof in dit project, omdat ik de noodzaak voel.
De titel BEHIND OPEN EYES – mooie titel trouwens – waar komt die vandaan?
Ineens kwam die in mijn hoofd. Samen met dit beeld: je staat bij het bed van een stervende mens. De familie is erbij. Iedereen wordt opeens heel klein en heel gelijk in het aangezicht van zo’n gebeurtenis. Wat gebeurt er? Alle ogen staan open en zijn gericht op de stervende en de dood. We willen kijken achter het hoekje maar dat gaat niet, ah nee, we zien het niet. Zoals op de foto van Dirk Braeckman, een mysterie, je kan daar niet door. Je denkt dat je het ziet, maar dan is het weer weg.
Chambres d’O
BEHIND OPEN EYES
Elise Bundervoet
Zaterdag 25 jan om 15u30 en 19u
Nieuwpoortsesteenweg 365
Er is ook livemuziek van Sander De Keere en na de voorstelling is er een nabespreking met Elise Bundervoet en Freddy Mortier (15u30) / Wim Distelmans (19u) onder leiding van Phara De Aguirre.
DE GROTE BLOG 
Beste,
Ik las in het tijdschrift Samana over U.
Mooi en integer artikel.
Als actrice ,verpleegkunde studeren om na een aantal jaren terug te keren als actrice.
Bezig zijn met de grote en de kleine vragen van het leven,schrijft u.
Heb zelf als verpleegkundige en als palliatief referente veel omgegaan met stervenden en hun familie.
Voor mij zou kunst alvast een meerwaarde kunnen geven bij mijn levenseinde….
En beroepshalve miste ik wel ” iets” om al die indrukken te verwerken.
Ik wens je veel succes in je loopbaan en zou alvast graag eens een theaterstuk van u willen zien.
Met vriendelijke groeten,
Hilde Vanhoutteghem
LikeLike